Sağlık Hizmetlerinde Kalite Yönetimi

Yeryüzünde belki de çaresi olmayan tek şey ölümdür.

O halde "işin başı sağlıktır”. Birkaç dakika beslenemeyen beyin ölür. Hayat kurtarmada dakikalar, hatta saniyeler çok değerlidir. Acil müdahale hız gerektirir. Ancak hız aynı zamanda hatalara yol açan en önemli faktörlerdendir. Bir Türk atasözü "acele işe şeytan karışır” derken aslında koşuşturma sırasında hataların çok sık yaşanacağını ifade etmeye çalışmaktadır. Hızın felaket getirmemesi için her zaman planlı, programlı hareket etmeye ihtiyaç vardır.

Sağlık hizmeti vermek hız gerektirirken, hatalar ölümcül olabilmektedir. Hızlı ve fakat güvenli, hatasız sağlık hizmeti verebilmek nasıl mümkün olacaktır?

Çağlar boyu insanlar işlerini düzgün yapabilmek için kurallar geliştirmeye çalışmışlardır. Toplumlarda herkesin uyması gereken kurallar önceden belirlenerek, iş bölümleri yapılıp herkese işinin ne olduğu öğretilerek işleyişin düzgün olması sağlanmaya çalışılmıştır.

Endüstrinin gelişme aşamalarında fabrikaların ve şirketlerin işleyişlerini düzenleyerek verimliliği artırmak ve rekabetçi piyasada ekonomik krizlerde dahi ayakta kalabilmek, normal zamanda ise pazara hâkim olup kâr oranını yüksek tutabilmek için birçok araştırmacı ve düşünür bir takım işleyiş sistemleri geliştirmeye çalışmışlardır. Zamanla kalite yönetim sistemleri olarak şekillenen, ürünün en az giderle, en çok verim elde edecek şekilde üretimini sağlamaya odaklı işleyiş yöntem ve kuralları firmalara büyük avantajlar sağlamıştır. Az maliyetle, hızlı, etkin, zamandan ve iş gücünden tasarruf ederek, müşterinin ihtiyacı olan ürünü hatasız olarak, beklentilerini karşılayacak nitelikte üretip, süratle alıcısına ulaştırmak kalite sistemleriyle yapılabilir olmuştur.

Kalite yönetim sistemleri zaman içinde hizmet sektöründe de kullanılmaya başlanmış, hizmet alıcının beklenti ve gereksinimleri hizmet sunucularının odak noktası haline gelmiştir. Hız ve sıfır hata sağlık hizmeti sunumunda madem olmazsa olmazdır, o halde sağlık sektöründe kalite sistemlerinden yararlanmak da vazgeçilmezdir. Bu fikirle yola çıkan birçok hastane ve sağlık kurumu işleyişlerini kalite sistemleri yardımıyla çok daha hızlı, düzenli ve verimli hale getirmişlerdir.

Tesis güvenliği, hasta ve çalışan güvenliği, cerrahi güvenlik, el hijyeni, enfeksiyon güvenliği, düşmelerin önlenmesi, atık yönetimi gibi birçok konuda kalite yönetim sistemi sağlık kurumlarında hayat kurtarıcı olabilmektedir. Yönetimin tüm sağlık çalışanları, hastalar ve hasta yakınlarıyla birlikte yalın ve ergonomik bir çalışma ortamı sağlayarak, geri bildirimlerle hataları ve her türlü sarfiyatı engelleyecek sürekli iyileştirmeye odaklanması, kalite yönetim sistemleri bakış açısıyla yapılabilmektedir.

Kalite gurularının sıklıkla vurguladığı gibi "Kalite sonu olmayan bir yolculuktur”. Pratik, uygulanabilir, işleyişi hızlandıran, verimi artıran dinamik bir süreçtir ve hep daha iyisini hedefler. Bu kitapta sağlık sektöründe kalite sistemlerinin önemini, uygulanabilirliğini ve yararlarını vurgulamaya çalıştım.

Çalışmalarım esnasında desteğini her zaman hissettiğim, diş hekimliği ve ortodonti mesleğini yürütmekte iken, Sağlık Bakanlığı’nın kalite çalışmalarına gönüllü olarak değerlendirici ve eğitici sıfatıyla katılıp, yanı başımda benimle çalışan, aynı zamanda kitabım ve araştırmalarımda yardımını esirgemeyen sevgili eşime de teşekkür etmeyi bir borç bilmekteyim.

Bugüne değin edindiğim bilgi ve tecrübelerimin bir bölümünü çok kısa ve öz bir şekilde bir kitapta toplamak istedim. Bu kitap bu şekilde oluştu. Faydalı olması dileği ile, iyi okumalar…

Op. Dr. A. Uğur Kevenk